Naslovna strana

Kćerka kneza namesnika nekadašnje Jugoslavije kaže da je dom njenog detinjstva nezakonito otet

Cirih – Vlada Slovenije je pretvorila dvorac Brdo u istaknutu pozornicu na kojoj se odvija međunarodna diplomatija, uključujući i čuveni susret između predsednika Džordža V. Buša i Vladimira Putina. Sada članovi svrgnute jugoslovenske kraljevske porodice žele da im se dvorac u javnom vlasništvu vrati – ili da barem budu obeštećeni za ono što smatraju višedecenijskom krađom svoje imovine.

„Svi odlaze tamo“, kaže osamdesetogodišnja princeza Jelisaveta od Jugoslavije tokom skorašnjeg intervjua. „Niko ne zna istinu koja stoji za svega toga.“

Princeza Jelisaveta i udovica njenog pokojnog brata nedavno su podnele tužbu Evropskom sudu za ljudska prava u Strazburu u Francuskoj, zahtevajući restituciju dvorca iz 16. veka i okolnog zemljišta.

Imanje je nacionalizovano tokom 1940-ih, kada je Slovenija još uvek bila deo Jugoslavije. U međuvremenu su u njemu održavani međunarodni sastanci uglednih zvanica, uključujući i susret iz 2001. godine, kada je gospodin Buš, tadašnji predsednik Sjedinjenih Američkih Država, izjavio da je gledao u oči svog ruskog kolege, gospodina Putina, i „prepoznao njegovu dušu“. Među posetiocima dvorca bili su i Bil Klinton i papa Jovan Pavle II.

Pristupanje srednjeevropskih i istočnoevropskih zemalja, kao što je Slovenija, Savetu Evrope nakon pada komunizma, zbačenoj kraljevskoj porodici je omogućilo da se bori za restituciju putem suda za ljudska prava. Svetozar Rajak, vanredni profesor Londonske škole ekonomije i političkih nauka (London School of Economics and Political Science), izjavio je da bi presuda u korist princeze Jelisavete i njene snaje mogla da pokrene lavinu sličnih tužbi širom regiona.

Princeza Jelisaveta i njena porodica ispred dvorca Brdo (fotografija zabeležena kasnih 1930-ih)

Princeza Jelisaveta kaže da je provodila leta u Brdu u vreme kada je dvorac bio u posedu njenog pokojnog oca, kneza Pavla, i da želi da se imanje vrati u njeno vlasništvo. Druge oduzete nepokretnosti su princezi Jelisaveti i njenoj porodici vraćene; 2013. godine je uspela da povrati vilu u Beogradu, nekadašnjoj prestonici Jugoslavije, a sada glavnom gradu Srbije.

Za razliku od presude vezane za beogradsku imovinu, donete od strane države željne da „uglanca“ svoj istorijski kontinuitet sa bivšom Jugoslavijom, pravni postupak za povraćaj dvorca Brdo od Slovenije – koja je 1991. godine stekla nezavisnost u borbi sa jugoslovenskim snagama – pokazao se kao dug i složen. Dalje…