Naslovna strana

“‘Jedno je znati iz knjiga, drugo je slušati’, rekao je jednom prilikom Đorđe Malavrazić, govoreći o zvučnim zapisima o sudbonosnim trenucima iz istorije ove države koje sam decenijama prikupljao i emitovao u svojoj emisiji na Radio Beogradu. Među takve zapise spadaju, na primer, nemački prenos sahrane kralja Aleksandra oktobra 1934, govor Dragiše Cvetkovića prilikom potpisivanja Trojnog pakta 25. marta 1941, proglas kralja Petra emitovan na Radio Beogradu 27. marta 1941, svedočenja organizatora puča od 27. marta, obraćanje kralja Aleksandra na bugarskom jeziku Bugarima, obraćanje kneza Pavla na engleskom Amerikancima ili obraćanje maršala Tita Staljinu na ruskom u Moskvi, koje je snimila nemačka prislušna služba aprila 1945.

Obimno radiofonsko delo pod nazivom ‘Jugoslavija 1918-1991, kratak pregled raspadanja’, prikazao sam pred publikom u Biblioteci grada Beograda pre tri decenije, 2. decembra 1994. godine. Ideja emisije je bila da se kolažom sačuvanih dokumentarnih tonskih zapisa prema redosledu koji su diktirali događaji obuhvati vremenski okvir od 1918. godine, kada je stvorena Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca, do 1992. godine, kada je Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija prestala da postoji.

‘U pitanju je pre svega strast za svedočenjem, želja da se o našem veku ostave verodostojni dokumenti, kako sve ne bi pokrili zaborav i ćutanje’, rekao je tada o ovom delu Đorđe Malavrazić. Ističući značaj zvučnih zapisa kao istorijskih dokumenata, rekao je još: „Usmena istorija baca akcenat na vrednost zvučnih dokumenata za proučavanje i celovito portretisanje pojedinih znamenitih ličnosti i pojedinih istorijskih razdoblja. Njen prevashodni cilj je prikupljanje, čuvanje i proučavanje tonske građe povezane sa pojedinim istorijskim događajima i važnim ličnostima. Jedno je znati iz knjiga, drugo je slušati…”

Ovim rečima počinje tekst “Govorna istorija na radijskim snimcima: Kako je kralj Aleksandar govorio bugarski, knez Pavle engleski a maršal Tito ruski” Dragoslava Simića, objavljen na sajtu Radio-televizije Srbije (RTS) u martu 2024. godine. Pored brojnih arhivskih zvučnih zapisa i svedočenja o događajima vezanim za puč od 27. marta 1941. godine, u ovom bogatom prilogu možete čuti i retke tonske snimke govora ključnih protagonista ovog perioda naše istorije, sakupljenih u radijskim arhivima širom sveta.

Snimak govora kneza Pavla Karađorđevića na engleskom jeziku, emitovan 5. marta 1939. godine povodom otvaranja Svetske izložbe u Njujorku, možete preslušati OVDE.

Tekst “Govorna istorija na radijskim snimcima: Kako je kralj Aleksandar govorio bugarski, knez Pavle engleski a maršal Tito ruski” u celosti pročitajte na sajtu RTS.